Vẻ đẹp của các nữ tiếp viên hàng không trên những hình ảnh quảng bá luôn lung linh xinh đẹp, nhưng qua việc nữ tiếp viên của Vietnam Airline bị bắt đã làm lộ thêm nhiều điều xấu xí ít ai biết, đáng buồn và là sự xấu hổ của người Việt.
Bị bắt vì vận chuyển hàng xách tay, liệu cô nữ tiếp viên hàng không đó có đáng trách không hay chỉ là xui xẻo? Đây sẽ là sự tranh cãi khó phân định được đúng sai bởi chuyện buôn bán hàng xách tay tại Việt Nam đã quá phổ biến đến nỗi chúng ta xem đó là "chuyện thường ngày ở huyện", bình thường mọi người đều lơ nó đi, nhưng khi gặp sự cố nào đấy nghiêm trọng mà điển hình như câu chuyện cô nữ tiếp viên hàng không bị bắt tại Nhật vừa qua thì những lời bình phẩm và chê trách hay bênh vực lại được ồ ạt xuất hiện, và cho dù là cảm thông và bênh vực hay chê trách rồi phê phán thì điều xấu xí đó cũng đã xảy ra.
Hình ảnh nữ tiếp viên hàng không xinh đẹp, trang nhã, dịu dàng, đẳng cấp và đầy tự hào là một trong những ước mơ lớn nhất của các cô gái.
Nhìn những nàng nữ tiếp viên hàng không ai ai cũng cao ráo, trắng trẻo, xinh xắn lại có mức lương cao của một nghề nghiệp đáng tự hào vì chẳng phải ai cũng dễ dàng vào được, cơ hội đi du lịch nhiều nơi, môi trường làm việc cao cấp có cơ hội gặp gỡ nhiều trai đẹp cũng có đẳng cấp không tầm thường và thu nhập cũng thuộc loại "choáng ngợp",....nên chẳng khó hiểu khi nhiều cô gái ôm mộng được làm nữ tiếp viên hàng không. Nhưng đó là những cuốn hút bề mặt, có mấy ai biết được đằng sau đó là những gì? Phải làm gì, phải mất gì, phải đánh đổi đến mức nào để có được những mộng tưởng đó?
1. Nghề nữ tiếp viên hàng không chưa hẳn đáng tự hào
Tạm chưa nói tới việc tuồn hàng xách tay mua đi bán lại giữa các nước về Việt Nam, riêng chỉ nói về khoản đầu vào của nghề này cũng đã có nhiều góc khuất "đui thọt" chẳng lấy gì làm vui vẻ. Nếu ai nghĩ rằng chỉ cần thỏa đủ các điều kiện đăng tuyển nữ tiếp viên của hãng hàng không là chắc chắn được trúng tuyển thì đó là một cách nghĩ ngây thơ. Với những gì được nghe thấy từ những tin đăng tuyển thì nữ tiếp viên hàng không phải thỏa được hai yếu tô quan trọng đó là ngoại hình và ngoại ngữ, cụ thể là Anh ngữ; song chẳng mấy khó khăn để bắt gặp đâu đó một cô tiếp viên hàng không có gương mặt bình thường, chiều cao tàm tạm, vóc dáng tương đối, Anh ngữ giao tiếp thuộc vào loại "có thể châm chước", không phải thiếu những cô nàng học thức cao, ngoại hình chuẩn đến ứng tuyển mà chỉ đơn giản là có những điều kiện xét tuyển "ngầm" không hề được ghi trên thông báo.
Đọc đến đây, chắc không ít người cũng đã nghĩ đến điều kiện ngầm đó là gì, và chính xác chỉ gói gọn bởi hai chữ "quen biết"; có thể là gốc gác hay họ hàng, có thể là lo lót cửa sau,...điều này cũng lại là một điều chẳng xa lạ gì ở Việt Nam vì nó kéo dài cũng mấy chục năm nay rồi. Rất may là tại khâu "đầu vào" này thì những trường hợp mờ ám như thế chưa đến nỗi quá nhiều, dù gì thì các nữ tiếp viên hàng không vẫn là bộ mặt của nước nhà để gặp khách quốc tế, nhưng nó vẫn mang dấu vết của một điều xấu phổ biến ở nước ta.
Đối với môi trường nữ tiếp viên hàng không, lương cao chỉ là một cách nói
Mức lương dành cho vị trí này luôn cao so với mặt bằng chung của xã hội kể từ thời Vietnam Airline là hãng hàng không đầu tiên và duy nhất được phép kinh doanh cho tới tận bây giờ khi đã có thêm nhiều hãng khác vẫn thế, nhưng nó dường như là không đủ so với mong muốn của những con người sống trong môi trường này. Không rõ từ bao giờ nhưng việc đội bay bao gồm các tiếp viên hàng không lẫn phi công tham gia vận chuyển hàng xách tay được nhét vào trong hành lý là điều đã diễn ra từ rất lâu, thu nhập từ việc này thực sự rất cao và rất dễ dàng nên với tâm lý thường thấy của người Việt thì "có ngu mới không làm". Trong những năm tháng đầu tiên hãng hàng không Vietnam Airline đi vào hoạt đồng thì nghề phi công và tiếp viên hàng không được nhìn nhận là một nghề cao giá được bao nhiêu người ao ước bởi thu nhập khủng và "vẻ đẹp" bề ngoài mà nghề này đã trình diễn.
Có lẽ nhiều người còn chưa biết, nhưng việc các nữ tiếp viên hàng không buôn hàng xách tay trong những chuyến bay quốc tế không phải là con đường duy nhất mà các nhân viên của hãng có thể kiếm được thêm lợi ích, khi tôi còn là một cậu bé mới chỉ học cấp một cấp hai gì đấy thì trong nhà đã có hàng tá những mẫu hộp sữa tươi be bé của nước ngoài kiểu bóc uống ngay tiện lợi như mấy hộp rau câu đang có bán trong các siêu thị bây giờ, và chúng là đồ ăn thức uống chỉ được dùng để đãi những hành khách của Vietnam Airline trên các chuyến bay quốc tế, thế tại sao tôi lại có chúng trong khi gia đình tôi chẳng ai làm trong hãng hàng không và cũng không làm trong bất kỳ một cơ quan nhà nước nào?
Tiếp viên hàng không có nhiều loại, đa số chỉ biết đến loại theo các chuyến bay, nhưng còn một dạng nữa là những tiếp viên quản lý và vận chuyển các đồ dùng cũng như thực phẩm cho các chuyến bay, và những hộp sữa mà tôi dùng khi còn bé đó chính từ những nơi này tuồn ra. Không chỉ có sữa, nước hoa, bàn chải và kem đánh răng, khăn gối, khăn ăn, muỗng nĩa, rượu chai loại nhỏ mang đủ loại thương hiệu,...những món chỉ được dùng để phục vụ khách đó cũng được đưa ra ngoài khá dễ dàng vào thời ấy. Về sau, hoạt động này đã bị hạn chế bởi những quy định mới thắt chặt hơn, song những ai hiểu đời hiểu người sẽ đồng ý với tôi rằng vẫn còn những con đường khác đang tiếp diễn tương tự như câu chuyện xưa mà tôi đã kể.
Để đứng vững trong nghề, các nữ tiếp viên hàng không phải trả một cái giá không nhỏ
Đầu tiên là giờ giấc và cuộc sống riêng tư, để theo các chuyến bay được phân công không như ý muốn của mình thì các nữ tiếp viên hàng không phải từ bỏ hoặc tạm gác nhiều thứ khác trong cuộc sống như thường đi vui chơi cùng bạn bè người thân mỗi cuối tuần hay dịp lễ tết, không có thời gian chăm sóc chồng con khi có gia đình mà phải tất bật đi chuyến để có tiền chu cấp cho cuộc sống,...đây cũng là những lý do mà nhiều bạn đưa ra để bênh vực cho phận nữ tiếp viên hàng không khi búa rìu dư luận bủa vây cô nàng tiếp viên bị phía cảnh sát Nhật bắt giữ.
Đó chỉ mới nói về công việc thường nhật đúng quyền lợi và nghĩa vụ của họ trong nghề, nhưng trên thực tế khi đồng nghiệp cũng như các thành viên trong tổ bay ai ai cũng nhét hàng vào hành lý cá nhân để buôn đồ xách tay trên các chuyến bay quốc tế thì liệu bao nhiêu người có thể dửng dưng không đu theo mà chỉ làm đúng trách nhiệm của mình với nghề? Nếu có người làm thế đi chăng nữa liệu những thành viên khác trong đoàn có để yên hay lo sợ và hất cẳng "kẻ dị biệt" này ra khỏi nghề?
Câu chuyện buồn có thực về một nữ tiếp viên hàng không hiền lành dễ mến
Tôi đã được nghe kể về một trường hợp gần giống kẻ dị biệt như thế, và hiện tại cô ấy đã bỏ nghề nữ tiếp viên hàng không, đang sống bằng việc nấu và giao sữa đậu nành tại thành phố Hồ Chí Minh, một công việc khiêm tốn với đôi phần cực nhọc, chị sống trong một con hẻm nhỏ lắt léo lối vào nằm trên con đường Chấn Hưng gần đường Cách Mạng Tháng 8, nếu ai hay ăn thịt chó chắc không xa lạ với khu vực này. Theo như nhân viên của tôi là người hay mua sữa đậu này của chị này thuật lại thì câu chuyện của chị ấy quá hay, quá cuốn hút bởi tính chất chân thực và nhiều bất ngờ tăm tối của nghề nữ tiếp viên hàng không khiến cô nhân viên của tôi quên hỏi tên thật của chị ấy, chỉ như bao người dân xung quanh biết đến chị với cách gọi "mẹ của bé Vy".
Để được thỏa ước mơ của mình từ nhỏ là được làm nữ tiếp viên hàng không, chị ấy đã nộp đơn ứng tuyển vào Vietnam Airline, với khuôn mặt xinh đẹp mang nét dịu dàng hiền thục, ngoại hình chuẩn ưa nhìn, lại có học thức tốt, gia đình khá giả nên chị có đủ mọi điều kiện để được nhận vào vị trí này, nhưng lối làm việc thường thấy ở các khu vực "ngon ăn" khiến hồ sơ của chị cứ bị kéo dài mãi không được duyệt, hỏi tới chỉ nhận được những lần hồi đáp ỡm ờ, tận đến khi bố của chị phải chi tiền đi cửa hậu thì mới xong, lúc bắt đầu nghề nữ tiếp viên hàng không chị mới ở tuổi 23 xuân sắc chín thì. Chị cũng chỉ hơn tôi một vài tuổi, mà theo tôi nhớ thì ở lứa tuổi của tôi khi còn bé, trên truyền hình có chiếu một bộ phim của Nhật rất hay khiến hầu hết dân nước mình lúc bấy giờ yêu thích và nhớ mãi, bộ phim đó có tên "Cố lên Chiaki" - kể về sự phấn đấu không ngừng nghỉ và đầy xúc động của một cô gái trong suốt quá trình huấn luyện để trở thành một nữ tiếp viên hàng không chính thức của hãng hàng không Nhật Bản, bộ phim đi vào lòng người sâu đậm đến mức tựa phim đã được dùng làm câu khích lệ cửa miệng của người dân Việt lúc bấy giờ, hẳn tới bây giờ nhiều người vẫn còn nhớ. Có lẽ, mẹ bé Vy cũng vì xem bộ phim ấy mà có ước mơ trở thành nữ tiếp viên hàng không chăng?
Thật đáng tiếc, đời không như trong phim, ước mơ bị thực tế xấu xa bóp chết; vào nghề không lâu chị đã phải đối mặt với những điều xấu xí trần trụi của cuộc đời nói chung và nghề tiếp viên hàng không nói riêng. Bước qua cửa xét tuyển đã tốn một khoản tiền không nhỏ, chị phải làm lụng trong vòng một năm trời để lấy lại được số tiền bị mất đó, phải bay theo giờ giấc mà cấp trên phân bổ và chúng thường chẳng theo mong muốn của chị, và trong môi trường "đồng tiền đi trước là đồng tiền khôn" thì ai lanh biết làm thân lo lót tiếp bằng cách này hay cách khác thì sẽ có những chuyến bay được phân công theo sở nguyện, một trong những lý do để làm điều này là vì đích đến của chuyến bay có loại hàng hóa giá trị cao có thể xách tay về để bán kiếm món hời không nhỏ, chuyện này thì chắc giờ đây ai ai cũng rõ, chỉ là trước kia không ai nói thì chẳng ai hay. Nói lo lót "bằng cách này hay cách khác" nghe có vẻ nhiều sự lựa chọn, nhưng theo chị kể lại thì chỉ có duy nhất hai con đường để chọn: tình hoặc tiền; điều này cũng được xét duyệt tương tự trong trường hợp muốn có thêm chữ "trưởng" trong danh xưng chức vụ, bởi cho tới nay các sếp trên có quyền quyết định những chuyện như vậy đều là nam giới, tôi coi đó cũng còn là điều may mắn khi kẻ đòi tình là người khác giới với các nữ tiếp viên hàng không xinh đẹp.
Cũng trong câu chuyện thăng tiến hay không của nghề, chị cho biết thêm nếu em nào có bạn trai và bị sếp trên biết được, thì đa phần bị đày; nói là đày bởi người nữ tiếp viên đó sẽ bị cho đi các chuyến bay "xương xẩu" chẳng kiếm thêm được gì, ngay cả mức phí phụ trợ thêm có trong quy chế ở mỗi chuyến bay cũng sẽ bị giảm mạnh bởi mức phí này cao hay thấp là tùy chuyến bay đó đi đâu, thời gian bay, quãng đường bay,...
Ngoài ra, áp lực chung cho toàn đội bay trong công việc cũng không phải nhỏ, vì có vẻ ngoài xinh đẹp mà hành khách lại đủ kiểu người khác nhau nên lắm trường hợp khó xử và thân gái bị thua thiệt với khách mà các nữ tiếp viên hàng không vẫn phải cố giữ cách đối đãi khuôn phép, giữ nụ cười trên môi là điều khó khăn nhất. Đối với máy bay là thứ tài sản quý giá nhất của hãng, chỉ cần có một vết xước nhỏ trên cửa, một dấu tróc sơn be bé trên thân chiếc máy bay cũng khiến cả tổ bay đó điêu đứng với cả loạt quy trình thẩm định độ an toàn và điều tra ai là người gây ra để chịu trách nhiệm, và số tiền mà người đó phải bỏ ra để bồi thường là không hề nhỏ cho dù so với mức lương cao vót của nghề tiếp viên hàng không.
Công việc của các nữ tiếp viên hàng không trên những chuyến bay không phải nhẹ nhàng như nhiều người lầm tưởng
Chị còn cho biết thêm, sau các chuyến bay, nơi mà các nữ tiếp viên hàng không thường đến để giải stress là các quán bar, tiền lương của họ đa số cũng nướng vào đây cả, lý do chính vẫn là áp lực quá căng thẳng, chuyện làm việc nhẹ nhàng nhận lương cao chỉ là bên ngoài tưởng thế chứ bên trong không hề như mơ mộng ngây thơ đó, chị bảo nếu có thể có công việc nào khác ổn định với thu nhập kha khá thì nên làm chứ đừng theo nghề tiếp viên hàng không. Chị nói tới năm 28 tuổi do quá chán nản với môi trường đen tối xấu xí của nghề nữ tiếp viên hàng không, cộng thêm đã yêu và sắp lập gia đình nên chị quyết định xin nghỉ dù mức lương cứng của chị lúc đó đã gần 20 triệu chưa kể các phí phụ cấp này kia.
Làm tôi thấy thú vị và cuốn hút là câu chuyện người thực việc thực của chị về cái nghề nữ tiếp viên hàng không hào nhoáng lại ẩn chứa bên trong đầy rẫy thị phi đen tối, nhưng điều khiến tôi hâm mộ chị không phải chuyện chị bỏ nghề dính lắm bùn đó dù nó thu nhập cực cao mà là việc chị đi lấy chồng. Vì để lấy người chồng hiện nay của mình, chị không chỉ bỏ cái nghề mà hàng vạn cô gái mong ước mà còn phải bỏ qua sự phản đối của gia đình mình đối với tình cảm chị dành cho anh ta mà kết hôn. Giờ đây, dù đã có hai đứa con nhỏ nhưng người nhà vẫn chưa nhìn lại mặt chị, hai vợ chồng chị sống khiếm tốn nếu không muốn nói là nghèo khổ trong một con hẻm có lối vào lắt léo sâu hút khó tìm, đứa con đầu của chị tên Vy năm nay mới học lớp một, đứa con còn lại cũng chỉ tầm ba tuổi và thường xuyên bị bệnh, cháu bé mắc bệnh suyễn bẩm sinh và hay bị viêm phổi nên cô thể còi cọc yếu ớt, cũng vì lo thuốc thang cho đứa con khổ mệnh này mà gia cảnh chị cũng chẳng sáng được.
Xinh đẹp theo nét duyên dáng hiền thục, nấu sữa đậu nành tại nhà và đem giao theo đơn hàng khách đặt, tôi thường gọi chị là Tây Thi sữa đậu nành và cũng chỉ biết nhiêu đó về chị và những câu chuyện chị kể thông qua cô nhân viên của tôi, một cô gái xinh đep dịu hiền và đã có chọn lựa can đảm và mang đôi nét thanh cao khiến tôi cảm phục dù chưa hề một lần gặp mặt. Hôm nay, ngồi gõ những dòng chữ này, tôi được cho biết thêm hình như chị sắp theo chồng ra Bắc, có lẽ là Hà Nội, không biết tôi có dịp nào được gặp chị để nghe kể câu chuyện đời chuyện tình bởi chính nhân vật tiêu thuyết đời thường này chăng?
Lối sống của các nữ tiếp viên hàng không còn nhiều điều không đẹp như tranh
Ta vẫn thường thấy hình ảnh quảng bá về nhân viên hàng không như phi công và các nữ tiếp viên hàng không luôn sang trọng, đẳng cấp, xinh đẹp đến mê hồn, luôn nở nụ cười vui vẻ và hạnh phúc như muốn nói đến với hãng của họ để được bay đi khắp nơi với sự tiếp đón nồng hậu và niềm vui vẻ hạnh phúc trong cảnh đời đầy hoa hồng và tiếng cười mãn nguyện, nhưng ẩn chứa đằng sau đó là nhiều điều ngược lại, nỗi buồn và sự lo âu bị che dấu và vùi lấp bởi nhiều thứ khác biệt hoàn toàn với những thứ mà hành khách thường nhìn được.
Vẻ đẹp của các nữ tiếp viên hàng không tới mức nào thì không thể phủ nhận, nhưng nỗi niềm và những chọn lựa của họ đằng sau hình ảnh ấy không phải mềm mại và đầy hương thơm cuộc sống như mọi người lầm tưởng.
Thướt tha tà áo dài hiền dịu, hay năng động xinh xắn dễ thương với chiếc áo sơmi hoặc vest trẻ trung, chỉnh tề tươm tất là hình ảnh chung ở các nữ tiếp viên hàng không ở nhiều nước, chúng làm cho người xem có cảm giác các cô gái này cũng là những người dễ mến và đáng trân trọng như thế. Thật đáng tiếc, sau những giờ làm việc thì phần đông các cô gái chân dài xinh đẹp này lại hóa thân vào những vai diễn có phong cách hoàn toàn ngược lại, nói đáng tiếc chỉ là đối với những ai đã làm tưởng về các nữ tiếp viên hàng không, trong đời riêng họ vẫn là những con người với nhiều chọn lựa khác nhau trong cách ứng xử, ăn mặc, quan hệ, giải trí,...
Khi còn học đại học, tôi cũng từng yêu thích các nàng tiếp viên hàng không, họ rất đẹp với dáng đi dịu dàng cuốn hút trong tà áo dài duyên dáng, làm ngẩn ngơ nhiều anh chàng non nớt như tôi thời ấy, nhưng cũng chẳng thể mơ mộng gì thêm khi vài người bạn trải đời hơn bảo với tôi rằng "mấy con nhỏ đó nát hết rồi", lúc đó tôi cũng chẳng biết gì nhiều hơn ngoài việc nghĩ những cô gái này bay đi bay lại giữa các quốc gia gặp được nhiều trai đẹp, tiếp xúc với văn hóa phương Tây nhiều nên có thể phóng khoáng trong chuyện ấy chăng? Rồi qua lời kể của chị Tây Thi sữa đậu nành mà tôi vừa nghe không lâu thì chẳng thể phản bác gì ai nếu họ bảo "thì đúng là nát thật rồi".
Cũng qua lời kể của một người quen khác, tôi được biết gần nhà của người đó có một cô gái trẻ làm nghề tiếp viên hàng không, cô ta rất đẹp nhưng chọn cách ăn mặc ngoài đời chẳng có nét gì là giống với phong cách áo dài đồng phục của hãng cả, người này còn kể thêm là có đi qua khu nhà cô ta nhiều lần, đôi khi chạm mặt thì thấy mỗi lần lại được một anh chàng khác chở, "phức tạp" - người này phán. Kể cũng phải, vì dường như chân dài hay hot girl nào thời nay cũng phức tạp thế cả, chẳng qua mỗi nghề phức tạp theo mỗi kiểu khác nhau, có nghề ai ai cũng biết thực trạng của nó, có nghề phải gặp sự cố gì đó chấn động dư luận thì mới vỡ lẽ mộng tưởng xa vời.
2. Cần nhìn nhận đúng về nghề nữ tiếp viên hàng không trước khi phê phán hay bênh vực
Dù à khen hay chê, phê phán hay bênh vực, chúng ta cũng cần hiểu và biết nhiều nhất có thể về sự việc, về con người; vụ nữ tiếp viên hàng không Nguyễn Bích Ngọc của hãng Vietnam Airline bị cảnh sát Nhật Bản bắt giữ thoạt nhìn là thấy rõ một con người làm sai khiến cả một dân tộc bị muối mặt, song khi truy rõ lý do vì đâu ra cớ sự, biết được một mình cô ta không thể gây ra được câu chuyện đến mức này, nên cớ sự khó cứu vãn như vậy vì đằng sau còn có cả một loạt những đường dây buôn hàng xách tay đã có từ rất lâu như một nếp hằn sâu trong các đội bay từ lâu năm cho đến vừa chập chững vào nghề.
Xui cũng được, đáng đời cũng xong, những phải khẳng định một điều là dù cảnh sát Nhật không bắt được Nguyễn Bích Ngọc thì cũng sẽ có lúc bắt được một cô nữ tiếp viên hàng không Việt Nam nào đấy, đôi khi là phi công nữa cũng không thể loại trừ trong một vụ truy lùng theo dấu hàng gian hàng cấm, bởi thực trạng chưa ai dám khẳng định nhưng hầu hết mọi người đều đồng tình rằng trong các hãng hàng không tại Việt Nam thì chuyện "người người buôn hàng xách tay, nhà nhà chuyển hàng trốn thuế" là một khả năng mười phần chắc chín, đặc biệt nghi vấn lớn nhất lúc này là Vietnam Airline, không đủ chứng cứ không thể nói chắc, nhưng thực tế thế nào hầu như ai cũng đã có đoán định rõ ràng của riêng mình.
Mắt Gió